آیهی 18
شَهِدالله انّه لا اِلهَ اِلاّ هو و الملئکة و اُولُواالعِلمِ قائما بالقِسط
مرزبان قمی از امام رضا(ع) در بارهی این آیه پرسید:
خدا که همواره به عدل قیام دارد، گواهى میدهد که جز او معبودى نیست، و فرشتگان و دانشوران نیز همین شهادت را میدهند...
فرمود:
مقصود امام است.
(تفسیر عیاشى1:166)
آیهی 125
هذا یُمدِدکم ربّکم بخمسَة آلاف منَ المَلئکة مسوّمین
اسماعیل بن همّام گوید: امام رضا(ع) در بارهی واژهی (مسوّمین) فرمود:
منظور آن دستارها و عمامههایى است
که پیامبر(ص) بر سر میگذاشت
و دو سوى آن را روى سینه و پشت خود میانداخت.
(تفسیر عیاشى1:196)
آیهی 163
هُم درَجات عندَاللهِ
اسماعیل بن همّام گوید: امام رضا(ع) این آیه را یاد کرد که میفرماید:
... ایشان را نزد خداوند درجاتى است...
و فرمود:
درجه،
فاصلهی میان زمین و آسمان است.
(تفسیر عیاشى1:205)
آیهی 200
یا ایّها الّذینَ آمَنُوا اصبِروا و صابِروا و رابِطوا
حسین بن خالد گوید: امام رضا(ع) این سخن خداى متعال را که میفرماید:
... اى کسانى که ایمان آورده اید! صبر کنید و ایستادگى ورزید و مرزها را پاسدارى کنید...
چنین تفسیر فرمود:
در روز رستاخیز،
منادى بانگ برمیدارد که
صابران کجایند؟
... گروهى از مردم برمیخیزند.
سپس فریاد میزند:
متصبّران کجایند؟
... آن هنگام نیز گروهى دیگر میایستند.
حسین می پرسد: فدایت شوم! اینان کیستند؟
فرمود:
صابران که بر انجام واجبات شکیبایى میکنند
و متصبّران که از گناهان میپرهیزند.
(تفسیر على بن ابراهیم118)
آیهی 31
اِن تَجتنِبوا کَبائرَ ما تُنهَون عنهُ نُکفّر عنکم سَیّئاتِکم..
عباس بن هلال گوید: امام رضا(ع) این آیه را تفسیر میکرد که
...اگر از گناهان بزرگى که از آنها نهى شدهاید دورى گزینید، بدیهاى شما را از شما میزداییم
و گناهان بزرگ را چنین برشمرد:
بتپرستى،
میگسارى،
آدمکشى،
آزار دادن پدر و مادر،
اتهام زدن به زنان پاکدامن،
گریز از جنگ،
و خوردن مال یتیم.
( تفسیر عیاشى1:238)
آیهی 31
اِن تَجتنِبوا کَبائرَ ما تُنهَون عنهُ نُکفّر عنکم سَیّئاتِکم..
محمد بن فُضیل میگوید که امام رضا(ع) در بارهی این آیه فرمود:
هر کس از گناهانى که خدا بدانها وعدهی آتش داده است، بپرهیزد،
اگر مؤمن باشد
خدا بدیهاى او را از وى میزداید.
(ثواب الاعمال158)
آیهی 33
و لِکُلٍ جَعلنا موالىَ ممّا ترَک الوالِدان و الاقرَبون و الَذین عقدَت اَیمانُکم..
حسن بن محبوب گوید: در نامهاى از امام رضا(ع) در بارهی این آیه پرسیدم که میفرماید:
و از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان و کسانى که شما با آنان پیمان بسته اید، بر جاى گذاشته اند، براى هریک وارثانى قرار دادیم.
امام پاسخ داد:
مقصود از آنان
امامان هستند
که خداوند بر آنان از شما پیمان گرفته است.
(تفسیر عیاشى1:240)
آیهی 58
اِنّ اللهَ یَأمُرُکم اَن تُؤدّوا الاماناتِ اِلى اهلِها.
محمد بن فُضیل گوید: امام رضا(ع) در بارهی این آیه که
... خدا به شما فرمان میدهد که سپرده ها را به صاحبان آنها بازگردانید..
فرمود:
آنان،
امامان از خاندان پیامبر هستند
که هر یک امامت را به امام پس از خود میسپارند
و آن را به دیگران نمیدهند
و از اهلش نیز دریغ نمیدارند.
(تفسیر عیاشى1:240)
آیهی 59
یا ایّها الذینَ آمنوُا َطیعُوا اللهَ و اَطیعوا الرّسولَ و اولی الامرِ منکُم.
ابان گوید: نزد امام رضا(ع) رفتم و پرسیدم: معنى این آیه چیست که میفرماید:
اى کسانى که ایمان آورده اید! خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را نیز پیروى کنید..
فرمود:
منظور على بن ابیطالب است.
آن گاه سکوت فرمود و چون سکوت وى به درازا کشید، پرسیدم: پس از وى کیست؟
فرمود:
حسن
و مدّتى سکوت کرد. پرسیدم: پس از او چه کسى؟
فرمود:
حسین.
گفتم: پس از او؟
فرمود:
على بن الحسین
و خاموش ماند...
و به همین سان، پس از نام بردن هر امام سکوت میفرمود و من میپرسیدم،
تا آن که یکایک، همهی امامان را نام برد.
(تفسیر عیاشى1:251)
آیهی 140
اَن اِذا سَمِعتم آیات الله یُکفر بها و یُستَهزَئ بها فلا تقعُدوا مَعَهم حتّى یخوضوا فی حَدیث غیره اِنَّکم اِذاً مِثلٌهم.
محمد بن فُضیل گوید: امام رضا(ع) در تبیین این آیه
... هر گاه شنیدید آیات خدا مورد انکار و ریشخند قرار میگیرد با آنان منشینید تا به سخنى جز آن درآیند، چرا که در این صورت شما هم مثل آنان خواهید بود..
فرمود:
هر گاه شنیدى که
کسى حق را انکار میکند
و آن را دروغ میشمارد
و اهل حق را دشنام میدهد،
از نزد او برخیز
و دیگر با او همنشین مشو.
(تفسیر عیاشى1:282)
آیهی 33
انّما جزآء الّذین یُحاربون الله و رسوله وَ یَسعَون فی الارضِ فساداً اَن یُقَتّلوا اَو یُصلّبوا او تُقَطّع ایدیهم و ارجُلُهم مِن خِلاف او یُنفوا مِن الارض.
ابو اسحاق مدائنى گوید نزد امام رضا(ع) بودم که فردى آمد و گفت: قربانت شوم! خداوند متعال میفرماید:
سزاى کسانى که با خدا و پیامبر او میجنگند و در زمین به فساد میکوشند جز این نیست که کشته شوند یا بر دار آویخته گردند یا دست و پایشان در خلاف جهت یکدیگر بریده شود یا از آن سرزمین تبعید گردند... معنى این سخن چیست؟
امام فرمود:
خدا چنین فرموده است.
پرسید: قربانت گردم، اگر چه کارى را انجام داد سزاوار یکى از این چهار کیفر است؟
امام فرمود:
اگر با خدا و رسولش از سر نبرد درآمد
و کسى را کشت،
... او را میکشند.
اگر کسى را کشت
و اموال او را هم ربود،
... او را میکشند و بر دار میآویزند.
اگر اموال کسى را ربود
ولى او را نکشت،
... دست و پایش را میبرند.
اگر با خدا و رسول جنگید
و فساد پیشه کرد،
ولى کسى را نکشت
و مال کسى را نستاند،
... او را تبعید میکنند.
پرسید: قربانت گردم! تبعیدش چگونه است؟
امام فرمود:
او را از شهرى که کارهاى ناشایست را در آن انجام داده است
به شهرى دیگر میفرستند
و به مردم آن دیار مینویسند
که او تبعیدى است،
با او همخور و همنوش و همسر نشوید.
اگر از آن شهر به جایى دیگر رفت،
براى آنان نیز چنین مینویسند،
تا یک سال، که او شرمگنانه توبه کند.
پرسید: اگر خواست از سرزمین اسلام بیرون رود و در دیار مشرکان زندگى کند، چه باید کرد؟
امام فرمود:
اگر خواست به سرزمین شرک برود،
گردنش را میزنند.
( تفسیر عیاشى1:317)
آیهی 64
بَل یَداهُ مَبسُوطَتانِ
هشام بن مشرقى گوید: امام رضا(ع) فرمود:
خداوند آن گونه که خود را وصف میکند،
یگانه است
و بینیاز
و نور ...
آن گاه فرمود:
... بلکه هر دو دست او گشاده است.
با دست خود به دستان جضرت اشاره کردم و پرسیدم: آیا او دستى این گونه دارد؟
فرمود:
اگر چنین بود که از آفریدگان به شمار میرفت.
(تفسیر عیاشى1:330)
آیهی 67
یا ایّها الرّسول بلّغ ما اُنزِلَ الَیک مِن ربّک واِن لم تفعَل فما بلّغتَ رسالته واللهُ یَعصِمُک مِن الناس
سهل بن قاسم نوشجانى نقل میکند که کسى به امام رضا(ع) گفت: اى فرزند رسول خدا! از عروة بن زبیر چنین بازگفته اند که پیامبر(ص) در تقیّه درگذشت.
امام فرمود:
از هنگامی که این آیه نازل شد
... ای پیامبر! آن چه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن،
و اگر نکنى، پیامش را نرسانده اى،
و خدا تو را از گزند مردم نگاه میدارد..
پیامبر(ص) هر گونه تقیّه را به کنار نهاد
و فرمان خدا را ابلاغ فرمود،
و قریش هم هر چه خواستند انجام دادند.
ولى پیش از نازل شدن این آیه
شاید پیامبر تقیه میکرده است.
(عیون الاخبار2:130)
آیهی 106
یا ایّها الذین آمنوا شهادة بینکم اذا حَضر اَحدکم الموت حینَ الوصیّة اثنان ذوا عدل منکم او آخران مِن غیرکم.
فُضیل بن ابى الحسن تفسیر این آیه را از امام رضا(ع) پرسید که:
... اى کسانى که ایمان آوردید! هنگامی که یکى از شما را مرگ در رسید، باید از میان خود دو عادل را در موقع وصیّت به شهادت میان خود فراخوانید، یا اگر در سفر بودید و ...دو تن از غیر خود را.
امام فرمود:
دو تن از شما؛ یعنى دو مسلمان،
و دو تن از غیر شما؛ یعنى از اهل کتاب،
و اگر از اهل کتاب یافت نشد، از مجوس.
زیرا پیامبر(ص) فرمود:
با آنان به سان اهل کتاب رفتار کنید...
(تفسیر عیاشى1:349)
آیهی 111
و اِذ اَوحیتُ الى الحواریّین اَن آمِِنوا بی و برسولی قالوا آمنّا..
حسن بن على بن فضّال گوید: از امام رضا(ع) پرسیدم که چرا حواریّون را بدین نام خواندهاند؟
فرمود:
مردم بر این باورند که
این نامگذارى از آن جهت بوده
که آنان رختشوى بودند
و جامهها را از آلودگى میپیراستند
و این اسم از واژهی نان سفید (خُبز حوار) گرفته شده است،
امّا ما معتقدیم که آنان را از این رو (حوارى) گفتهاند که
دلى پاک داشتند
و با پند و اندرز زنگار گناه را از دیگران میزدودند.
پرسیدم چرا آنان را (نصارا) خوانده اند؟
فرمود:
چون از روستایى در سرزمین شام به نام (ناصره) بودند
که مریم و عیسى پس از بازگشت از مصر
در آن اقامت گزیدند.
(علل الشرایع1:76)
آیهی 59
و ما تَسقُط مِن ورَقة اِلاّ یَعلَمُها و لا حبّة فی ظُلُمات الارض و لا رَطب و لا یابِس الاّ فی کتاب مُبین
حسین بن خالد گوید: تفسیر این آیه را از امام رضا(ع) پرسیدم که
... و هیچ برگى فرو نمیافتد مگر این که آن را میداند و هیچ دانه اى در تاریکیهاى زمین و هیچ تر و خشکى نیست جز این که در کتابى روشن است.
فرمود:
ورقه (برگ) جنینى است که از مادر سقط شود و به هنگام سقط فریادى برنیاورد.
حبّه (دانه) جنینى است که در شکم مادر است و پیش از موعد سقط شود و به هنگام سقط بانگ برآورد.
رَطب (دانه) مُضغه است یعنى همان جنینى که در رحم جاى گرفته و هنوز اندامش شکل نیافته است.
یابِس (خشک) جنینى است که به کمال رسیده و همهی پیکر او سامان گرفته است.
... و کتاب مبین،
یعنى امام آشکار.
(تفسیر عیاشى1:361)
آیهی 96
وَ جَعَل اللّیلَ سَکَنا
على بن بنت الیاس گوید:
از امام رضا(ع) شنیدم که فرمود:
... خداوند شب را براى آرامش قرار داده،
و زنان را نیز مایهی آرامش نهاده،
و ازدواج در شب
و اطعام مردم
سنّت است.
(تفسیر عیاشى1:368)
آیهی 98
و هو الّذی اَنشأکم مِن نَفس واحِدة فمُستَقرّ و مُستودَع
محمّد بن فُضیل در بارهی این آیه که میفرماید:
.. و او همان کسى است که شما را از یک تن پدید آورد، پس قرارگاه(مستقرّ) و محل امانتى (مستودع) مقرّر کرد،
از امام رضا(ع) چنین نقل میکند:
.. آن ایمانى که مستقرّ باشد
تا روز رستاخیز میماند،
و آن چه امانى است،
خداوند آن را پیش فرا رسیدن مرگ
میستاند.
(تفسیرعیاشى1:368)
آیهی 98
و هو الّذی اَنشأکم مِن نَفس واحِدة فمُستَقرّ و مُستودَع
احمد بن محمّد گوید:
امام رضا(ع) نزد بنیزریق ایستاد
و با صداى بلند مرا فرا خواند،
پاسخ که دادم، فرمود:
پیامبر خدا(ص) که رحلت فرمود،
مردم کوشیدند که نور خدا را خاموش سازند،
امّا خداوند نور خویش را با امیرالمؤمنین تداوم بخشید.
ابوالحسن(ع) که درگذشت،
ابن ابیحمزة و یارانش تلاش کردند
که نور خدا را فرو نشانند،
امّا خدا خواست که نورش همچنین بتابد.
اهل حق
هرگاه کسى بدانان وارد شود خرسند میشوند
و آن گاه که فردى از میان آنان برود نگران نیستند،
زیرا به امر خویش یقین دارند...
امّا اهل باطل
اگر کسى به آنان افزوده شود شادمان میشوند
و هنگامى که کسى از آنان بمیرد بر فقدان او فریاد برمیآورند،
چون در کار خود تردید دارند...
خداوند میفرماید:
فمستقرّ و مستَودَع
امام صادق(ع) فرموده است:
مستقرّ آن است که ثبوت دارد
و مستودع آن است که امانتى است.
(تفسیر عیاشى1:372)
آیهی 103
لا تُدرکه الابصار و هو یُدرِک الابصار و هو اللّطیف الخَبیر
فضل بن سهل ذوالریاستین از امام رضا(ع) پرسید:
جانم فدایت!
ما را از این اختلاف نظر مردم در بارهی رؤیت آگاه ساز
که برخى میگویند: خداوند میبیند
و بعضى میگویند: نمىبیند.
امام فرمود:
این ابوعبّاس!
هر کس خدا را به چیزى جز آن چه خود را بدان توصیف کرده، وصف کند،
بر او دروغ بسته است.
خداوند گفته است:
... چشمها او را درنمییابند و اوست که دیدگان را درمییابد و او لطیف آگاه است.
این دیدگان همین چشمها نیست،
دیدهاى که در نهان است
و وهم ما را بدان راهى نیست
و چگونگى آن به درک نمیگنجد.
(تفسیر عیاشى1:372)
آیهی 103
لا تُدرکه الابصار و هو یُدرِک الابصار و هو اللّطیف الخَبیر
اشعث بن حاتم گوید:
از امام رضا(ع) پیرامون توحید پرسیدم،
امام فرمود:
آیا قرآن نخواندهاى؟
پاسخ دادم: چرا.
فرمود:
این آیه را بخوان که
چشمها او را درنمییابند و اوست که دیدگان را درمییابد و او لطیف آگاه است..
من خواندم.
پرسید:
دیدگان یعنى چه؟
گفتم: همین چشمان.
فرمود:
خیر!
مقصود (اوهام) است.
یعنى وهمها چگونگى او را درنمییابند
و او هر فهمى را درک میکند.
(المحاسن 239)
آیهی 125
فَمَن یُرد اَن یَهدِیَه یَشرَح صَدرَهُ للاسلامِ و من یُرِد اَن یُضِلّهُ یَجعَل صَدرهُ ضیّقاً حرَجاً کانّما یصَّعَّدُ الى السمآء..
حمدان بن سلیمان نیشابورى از امام رضا(ع) پیرامون این آیه پرسید که میفرماید:
. پس کسى را که خدا بخواهد او را هدایت نماید دلش را به پذیرش اسلام میگشاید و هر که را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ میگرداند چنان که گویى بهزحمت در آسمان بالا میرود...
امام فرمود:
هر کس را که خداوند بخواهد
با ایمان آوردن،
به بهشت و سراى کرامت آخرت
رهنمون شود،
او را سینه اى فراخ میدهد
تا به فرمان خدا تسلیم باشد
و بدو اعتماد ورزد
و به وعدهی پاداش الهى اطمینان کند.
و هر کس را که بخواهد
به دلیل کفر ورزیدن و نافرمانى در دنیا،
او را از بهشت خویش دور سازد،
سینه اش را سخت تنگ میکند
به گونه اى که حتّى در کفر خود تردید دارد
و از باورهاى خویش نگران و سرگردان است،
چندان که گویا به آسمان فرا میشود...
این گونه است که
خداوند ناپاکى را در کسانى قرار میدهد
که ایمان نمیآورند.
(معانى الاخبار 145)
آیهی 141
وَ آتوا حقّه یَومَ حصادِه و لاتُسرفوا
احمد بن محمّد چنین گوید که
اگر کسى با دو دست خود صدقه میداد،
امام رضا(ع) آن را از نمونههاى اسراف میشمرد
و یک بار فرمود:
اگر پدرم امام کاظم(ع) چنین صحنهاى را میدید
که یکى از خدمتگزاران با دو دست خود صدقه میدهد،
بانگ برمیداشت که
با یک دست و مشتمشت به او صدقه دهید...
و اگر خواستید از خوشهی گندم به او عطا کنید،
آن را خوشهخوشه بدهید.
(تفسیر عیاشى:379)
آیهی 141
وَ آتوا حقّه یَومَ حصادِه و لاتُسرفوا
حسن بن على گوید:
از امام رضا(ع) دربارهی این آیه پرسیدم که
... و حقّ (بینوایان از) آن را در روز بهرهبردارى از آن بدهید!
امام فرمود:
یک مشت و دو مشت
به کسى داده میشود
که در آن جا حاضر باشد.
(تفسیر عیاشى1:377)
آیهی 141
وَ آتوا حقّه یَومَ حصادِه و لاتُسرفوا
سعد بن سعد از امام رضا(ع) پرسید که
اگر کسى محصول خود را برداشت میکرد
و بینوایان در آن جا نبودند،
چه کند؟
امام فرمود:
وظیفه اى ندارد.
(تفسیر على بن ابراهیم 206)
آیهی 41
وَ اعلَموا اَنّما غنِمتم مِن شیئ فاِنّ للهِ خُمُسَهُ و لِلرَسول و لِذی القُربى و الیَتامی و المَساکین...
بزنطى این آیه را نزد امام رضا(ع) خواند
... و بدانید که هر چیزى را به غنیمت گرفتید، یک پنجم آن براى خدا و براى پیامبر و براى خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و درماندگان است...
و پرسید: اگر شمار یکى از این گروهها بیشتر باشد و شمار دیگرى کمتر، چه باید کرد؟
امام فرمود:
این امر به تشخیص امام است، آیا ندیده اى که پیامبر(ص) چگونه رفتار میکرد...؟ آن گونه که خود تشخیص میداد. امام نیز همین سان است.
(مسندالرضا1:335)
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
رتبه برتر مقالات همایش دیدگاههای علوم قرآن آیت الله فاضل لنکرانی
درخواست های شب قدر
چرا شب قدر را احیا می گیریم ؟
نامگذاری شب قدر
فضیلت شب قدر
پیشینه تاریخی شب قدر
از حسین آموختیم
غم مخور
میانمار کجاست چرا قتل عام می شوند ؟
جهاد کبیر
اتمام نعمت
بیانات مقام معظم رهبری درباره حماسه 9 دی سال 88
سیزده آبان روز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا
غدیریه
[همه عناوین(140)][عناوین آرشیوشده]